Wyczerpanie sumy gwarancyjnej oznacza, że poszkodowanemu w wypadku przestają być wypłacane świadczenia odszkodowawcze. Jeśli zatem po wypadku pobierasz rentę – w momencie wyczerpania sumy gwarancyjnej, przestanie ona być wypłacana. Wyczerpaniem sumy gwarancyjnej są zagrożone przede wszystkim te osoby, które zostały najciężej poszkodowane i pobierają wysokie świadczenia oraz poszkodowani, którzy wypadkowi ulegli wiele lat temu, gdy sumy gwarancyjne były stosunkowo niskie.
Zagrożenie zakończenia wypłaty świadczeń odszkodowawczych dotyczy poszkodowanych po wypadku komunikacyjnym, przy pracy, rolniczym lub innym. Związane jest ze świadczeniami wypłacanymi zarówno z ubezpieczeń obowiązkowych, jak i dobrowolnych. Jak łatwo sobie wyobrazić zakończenie wypłacania renty ma ogromny wpływ na życie osoby, która wymaga stałego leczenia i nie ma innej możliwości pozyskania na to finansów. Właśnie dlatego od jakiegoś czasu trwają dyskusje, w jaki sposób można takim osobom pomóc.
Czym jest suma gwarancyjna?
Suma gwarancyjna to maksymalna kwota, jaką ubezpieczyciel wypłaci w ramach odszkodowania. Jeśli doznane przez kogoś szkody były większe, niż zapisana w umowie suma gwarancyjna, zakład ubezpieczeń weźmie na siebie odpowiedzialność tylko w granicach limitu wyznaczonego przez tę sumę.
W przypadku ubezpieczeń obowiązkowych (OC posiadacza pojazdu lub OC rolnika) wysokość sumy gwarancyjnej jest określona w ustawie. Wszystkie dostępne na rynku polisy tego typu mają dokładnie taką sama jej wartość – żaden z ubezpieczycieli nie może zaproponować innej. Natomiast w przypadku ubezpieczeń dobrowolnych, suma gwarancyjna jest ustalana według ogólnych warunkach ubezpieczenia (OWU).
Skąd problem wyczerpania sumy gwarancyjnej?
Nie trudno się domyślić, że limity sumy gwarancyjnej były zmieniane na przestrzeni lat. Duże zmiany zaszły wraz z koniecznością ich dostosowania do prawa europejskiego. Obecna stosowana wartość sumy gwarancyjnej została określona w 2012 roku.
Oznacza to, że obecnie ochrona poszkodowanych jest inna, w zależności od tego, kiedy mieli wypadek. Jeśli ktoś miał wypadek przed zwiększeniem sumy gwarancyjnej i przed denominacją złotego, otrzyma niższą sumę świadczeń, niż osoba, która poszkodowana została później. I właśnie na ten temat trwają dyskusje – by poszkodowani w wypadkach byli objęci taką samą ochroną, aby nie pozostawiać ich w pewnym momencie bez pomocy.
Trudno również przewidzieć, czy obowiązujące dzisiaj sumy gwarancyjne okażą się wystarczające za kilkadziesiąt lat. Czy dzisiejsze kwoty faktycznie w odpowiedni sposób zabezpieczą poszkodowanych? Nie ma w tej sprawie niestety pewności.
Jednak problem wyczerpania sumy gwarancyjnej dotyczy już dziś przede wszystkim osób poszkodowanych wypadkach komunikacyjnych w latach 90-tych. Zwłaszcza osoby uprawnione do świadczeń rentowych, gdy renta powypadkowa jest już wypłacana od wielu lat lub w zdarzeniu poszkodowanych zostało więcej osób. Gdy wyczerpana zostaje suma gwarancyjna, takie osoby zostają pozbawione należnych świadczeń.
Czy poszkodowani w wypadkach mogą czuć się bezpiecznie?
Problem, choć dotychczas wielokrotnie sygnalizowany przez praktyków ubezpieczeniowych i przedstawicieli doktryny, nie doczekał się jednak do dzisiaj systemowego rozwiązania. Rozsądna wydaje się propozycja popierana m.in. przez Rzecznika Finansowego, by w przypadku wyczerpania sumy gwarancyjnej, wypłatę świadczeń przejął na siebie Ubezpieczeniowy Fundusz Gwarancyjny (UFG). Zapewniłoby to ciągłość i bezpieczeństwo otrzymywanych świadczeń. Jednak póki co ta koncepcja nie znalazła poparcia, które przyniosłoby zmianę przepisów. Potrzebę zmiany, która zapewnieni poszkodowanym równości wobec prawa, sygnalizował również Rzecznik Praw Obywatelskich.
Jeśli obawiasz się, że problem wyczerpania sumy gwarancyjnej może dotyczyć także i Ciebie – pamiętaj, że ważne jest, by działać zanim faktycznie już do tego dojdzie. Gdy grozi Ci wyczerpanie sumy gwarancyjnej, możesz:
- dochodzić świadczeń bezpośrednio od ubezpieczonego – ustanie odpowiedzialności ubezpieczyciela na skutek wyczerpania sumy gwarancyjnej nie skutkuje wygaśnięciem zobowiązania, lecz przeniesieniem roszczeń jako materialnych konsekwencji wypadku na ubezpieczonego; rozwiązanie to niestety w ogromnej większości spraw nie ma jednak zastosowania praktycznego, gdyż przeważnie ubezpieczony, który jest osobą fizyczną okazuje się niewypłacalny;
- wystąpić na drogę postępowania sądowego poprzez złożenie wniosku o waloryzację sumy gwarancyjnej lub żądanie zmiany treści umowy ubezpieczenia w zakresie określonej sumy gwarancyjnej z powodu nadzwyczajnej zmiany stosunków (klauzula rebus sic stantibus) – choć rozwiązania te przez większość przedstawicieli doktryny oceniane są krytycznie (a nawet uznawane za niedopuszczalne), to w poszczególnych przypadkach mogą okazać się skuteczne;
- wystąpić do ubezpieczyciela z wnioskiem o wypłatę na zasadzie wyjątku, tj. w drodze kulancji ubezpieczeniowej z powołaniem się na szczególną sytuację osoby poszkodowanej uzasadniającą w świetle zasad współżycia społecznego wypłatę dalszych świadczeń (będących już w istocie świadczeniami nienależnymi ubezpieczonemu – ex gratia) – ze swej istoty rozwiązanie to może mieć zastosowanie jedynie w wyjątkowych przypadkach.
Jak zatem widać – idealnego rozwiązania w tym przypadku nie ma. Warto jednak skonsultować się specjalistą, który doradzi, które z powyższych rozwiązań ma szansę na powodzenie w konkretnej sytuacji.
