Podatek przy unieważnieniu umowy frankowej i ugodzie z bankiem to kwestia, która jest często pomijana w dyskusjach dotyczących możliwości działania osób posiadających kredyt w szwajcarskiej walucie. Rozważając sądowe lub polubowne zakończenie sporu z bankiem, warto przeanalizować jakie konsekwencje podatkowe mogą wyniknąć z unieważnienia umowy lub ugody.
Z czym wiąże się unieważnienie umowy frankowej?
Unieważnienie umowy frankowej polega na uznaniu, że umowa nigdy nie istniała w obrocie prawnym. W Polsce najczęściej podstawą unieważnienia umowy frankowej jest stwierdzenie jej nieważności z uwagi na klauzule abuzywne (czyli niedozwolone postanowienia umowne). Po unieważnieniu umowy zarówno kredytobiorca, jak i bank są zobowiązani do wzajemnego zwrotu świadczeń. Gdy kredytobiorca odzyskuje środki wpłacone na poczet rat kapitałowo-odsetkowych, zgodnie z polskim prawem podatkowym nie stanowią one przychodu. Są to bowiem pieniądze wcześniej zapłacone przez kredytobiorcę, a zwrot takich środków traktuje się jako naprawienie szkody, a nie uzyskanie korzyści majątkowej. Warto jednak pamiętać, że po unieważnieniu umowy frankowej, kredytobiorca jest zobowiązany do zwrotu kwoty kapitału otrzymanego od banku. Co najważniejsze, po unieważnieniu umowy kredytowej CHF, Frankowicze nie mają obowiązku zapłacenia podatku dochodowego. W przypadku zwrotu kosztów procesu zasądzonych przez sąd na rzecz kredytobiorcy, takie kwoty również nie podlegają opodatkowaniu. Są one traktowane jako rekompensata za poniesione wydatki, a nie jako dochód.
Ugoda z bankiem a skutki podatkowe
Ugoda z bankiem jest alternatywą dla procesu sądowego. W praktyce może obejmować różne formy rozwiązania konfliktu, takie jak przewalutowanie kredytu, zmniejszenie oprocentowania czy umorzenie części zadłużenia. Każdy z tych scenariuszy wiąże się jednak z potencjalnymi konsekwencjami podatkowymi.
Jednym z najczęstszych elementów ugód z bankami jest częściowe umorzenie zadłużenia. Niestety, zgodnie z polskim prawem, taka kwota może zostać uznana za przychód podatkowy kredytobiorcy. Oznacza to, że kredytobiorca prawdopodobnie będzie musiał zapłacić podatek dochodowy od umorzonej kwoty.
Przykładowo, jeżeli w wyniku ugody bank umorzy 50 000 zł z tytułu zadłużenia, kredytobiorca może być zobowiązany do zapłaty 6 000 zł podatku dochodowego (12%) lub nawet 16 000 zł (32%), w zależności od jego sytuacji finansowej.
Innym rozwiązaniem w ramach ugody frankowej jest przewalutowanie kredytu, polegające na przeliczeniu zadłużenia na polskie złote. Należy podkreślić, że samo w sobie nie rodzi skutków podatkowych, jednak, jeśli w ramach ugody nastąpi zmniejszenie salda zadłużenia (np. w wyniku korzystnego kursu przewalutowania), może to być uznane za przychód podatkowy.
Jak uniknąć podatku po zawarciu ugody z bankiem?
Niemniej jednak warto wiedzieć, że nie wszyscy frankowicze muszą płacić podatek od ugody. Pod warunkiem spełnienia określonych wymogów, kredytobiorcy mogą być zwolnieni z tego obowiązku. Rozporządzenie z dnia 11 marca 2022 r. o zaniechaniu poboru podatku od kwot umorzonych wierzytelności kredytów mieszkaniowych wprowadza korzystne zmiany dla kredytobiorców. Zgodnie z jego zapisami, osoby, które zaciągnęły kredyt mieszkaniowy na realizację jednej inwestycji mieszkaniowej, mogą skorzystać ze zwolnienia z podatku po zawarciu ugody frankowej, pod warunkiem, że wcześniej nie skorzystały z tego rozwiązania. Dotyczy to również osób, które zawarły ugodę w ramach postępowania sądowego lub pozasądowego.
Z jakimi konsekwencjami podatkowymi muszą liczyć się frankowicze?
Unieważnienie umowy frankowej oraz ugoda z bankiem to dwa różne sposoby na rozwiązanie problemów związanych z kredytami powiązanymi z obcą walutą, które mogą przynieść wymierne korzyści finansowe kredytobiorcom. Należy jednak pamiętać, że w polskim systemie prawnym funkcjonuje rozporządzenie, dzięki któremu frankowicze nie muszą płacić podatku po unieważnieniu umowy kredytowej. Podobne zastosowanie może mieć miejsce w przypadku ugody z bankiem, jednak należy uważać czy w treści porozumienia nie znajdują się zapisy, które będą uniemożliwiały zwolnienie z podatku po zawarciu ugody frankowej.
Kredytobiorca, który chce podjąć działania prawne w związku z wadliwą umową o kredyt frankowy powinien skrupulatnie przeanalizować korzyści wynikające z unieważnienia umowy oraz zawarcia ugody z bankiem. Niemniej jednak ostateczny wybór powinien uwzględniać nie tylko korzyści finansowe, ale także potencjalne zobowiązania podatkowe.
