W życiu każdego człowieka mogą pojawić się sytuacje nieprzewidywalne, które mogą skutkować nieprzyjemnymi następstwami w życiu prywatnym. Aby je złagodzić, firmy ubezpieczeniowe oferują szeroki wachlarz ubezpieczeń dobrowolnych. Aby wybrać najbardziej odpowiednią polisę dla siebie i swoich najbliższych, należy szczególną uwagę zwrócić na ogólne warunki ubezpieczenia, tzw. owu, które muszą być dołączone do każdej prywatnej polisy.
Ogólne warunki ubezpieczenia
Ogólne warunki ubezpieczenia są najważniejszym dokumentem prywatnej, dobrowolnej polisy ubezpieczeniowej. To one w całości regulują zakres obowiązywania polisy, a także wskazują podmioty uprawnione do dochodzenia roszczeń z tytułu posiadania polisy ubezpieczeniowej. Do najpopularniejszych polis dobrowolnych należą m.in.:
- polisa chroniąca mienie – tj. nieruchomości i mienie ruchome;
- polisa chroniąca zdrowie i życie;
- polisa odpowiedzialności cywilnej w życiu prywatnym.
Treść ogólnych warunków ubezpieczenia
Treść ogólnych warunków ubezpieczenia w przypadku polisy dobrowolnej określa zakład ubezpieczeń. Mimo braku możliwości negocjowania zapisów ogólnych warunków ubezpieczenia powinny być one czytelne, zrozumiałe i zgodne z obowiązującymi przepisami prawa.
Co powinno znaleźć się w ogólnych warunkach ubezpieczenia?
Aby ogólne warunki ubezpieczeniowe były zrozumiałe i czytelne dla klienta zakładu ubezpieczeń, ustawodawca w art. 16 ustawy z dnia 11 września 2015 roku o działalności ubezpieczeniowej i reasekuracyjnej wskazał elementy niezbędne, które muszą znaleźć się w ich treści. Są to:
- rodzaj ubezpieczenia i jego przedmiot – co lub kto jest ubezpieczony;
- warunki zmiany sumy ubezpieczenia lub sumy gwarancyjnej, jeżeli ogólne warunki ubezpieczenia taką zmianę przewidują – zmiany w polisie dotyczące górnej, maksymalnej kwoty, do której wysokości ubezpieczyciel przyjmie odpowiedzialność;
- prawa i obowiązki każdej ze stron umowy ubezpieczenia – co może, a czego nie może posiadacz polisy, ubezpieczony czy zakład ubezpieczeń;
- zakres odpowiedzialności zakładu ubezpieczeń – za jakie rodzaje odpowiada zakład ubezpieczeń;
- przy ubezpieczeniach majątkowych – sposób ustalania rozmiaru szkody i sposób wyceniania rozmiaru szkody przez ubezpieczyciela – zazwyczaj odbywa się to na podstawie opinii rzeczoznawcy;
- sposób określania sumy odszkodowania lub innego świadczenia, jeżeli ogólne warunki ubezpieczenia przewidują odstępstwa od zasad ogólnych;
- sposób ustalania i opłacania składki ubezpieczeniowej;
- metodę i sposób indeksacji składek, jeżeli ogólne warunki ubezpieczenia indeksację przewidują;
- tryb i warunki dokonania zmiany umowy ubezpieczenia zawartej na czas nieokreślony;
- przesłanki i terminy wypowiedzenia umowy przez każdą ze stron, a także tryb i warunki wypowiedzenia, jeżeli ogólne warunki ubezpieczenia przewidują taką możliwość.
Wiedza, co konkretnie powinno znaleźć się w ogólnych warunkach ubezpieczenia, jest z punktu widzenia posiadacza polisy i ubezpieczonego niezwykle ważna. Istotne jest również, by dokładnie przestudiować je jeszcze przed zawarciem umowy ubezpieczenia. Dopiero wtedy klient jest w stanie zweryfikować, czy zapisy zawieranej umowy ubezpieczenia są korzystne, a ewentualne wątpliwości i zastrzeżenia można jeszcze skonsultować z ubezpieczycielem. Po wystąpieniu wypadku jest na to zbyt późno, a nieznajomość warunków ubezpieczenia uniemożliwia skuteczne dochodzenia świadczeń przez posiadacza polisy, ubezpieczonego czy poszkodowanego.
Na co zwrócić uwagę, czytając ogólne warunki ubezpieczenia?
Podczas analizowania klient zakładu ubezpieczeń powinien zwrócić uwagę na to, czy:
- wszystkie sformułowania, których użyto w owu, są zrozumiałe – zbyt skomplikowane lub niejasne słownictwo może uniemożliwić właściwe zrozumienie praw i obowiązków ubezpieczonego;
- zakres ochrony ubezpieczeniowej jest wskazany precyzyjnie – jest to ważne zwłaszcza jeśli czynników, od których jest ubezpieczony klient, jest wiele – najlepszym rozwiązaniem jest wyliczenie ich możliwie szczegółowo;
- otrzyma egzemplarz ogólnych warunków ubezpieczenia – możliwość wglądu do warunków ubezpieczenia pozwoli sprawdzić, czy proponowana przez ubezpieczyciela kwota jest zgodna z umową ubezpieczenia i wskazać ewentualne odstępstwa od zapisów ogólnych warunków ubezpieczenia;
- w treści ogólnych warunków ubezpieczenia nie znalazły się ograniczenia ochrony ubezpieczeniowej – jeśli w ogólnych warunkach ubezpieczenia znajdzie się ich zbyt dużo, ubezpieczenie będzie niepełne i w niewystarczający sposób będzie chronić interesy ubezpieczonego.
Co jeszcze jest ważne?
W przypadku polisy ubezpieczenia nieruchomości, na przykład domu, ważne jest to, aby polisa przedstawiała realną wartość majątku. Często zdarza się, że ubezpieczony celowo zaniża wartość mienia, aby składka z tytułu polisy była niższa. Niestety, tym samym ubezpieczony pozbawia się pełnej ochrony, gdyż zakład ubezpieczeń odpowiada do górnej granicy sumy ubezpieczenia. Tak więc im niższa składka, tym niższa górna granica ubezpieczenia.
W przypadku tzw. polisy odpowiedzialności cywilnej w życiu prywatnym, ważna jest świadomość wyłączenia osób najbliższych z kręgu osób, które mogą kierować roszczenia do zakładu ubezpieczeń z tytułu zawarcia takiej polisy.
W przypadku polis zdrowotnych ważny jest stan zdrowia ubezpieczonego przy podpisywaniu takiej polisy, gdyż zakład ubezpieczeń może odmówić wypłaty środków
z tytułu choroby, jeżeli ubezpieczony wiedział o chorobie w dniu zawierania polisy.
Ponadto w każdej z polis należy zwrócić uwagę na okres karencji, czyli okres, w którym postanowienia umowy nie obowiązują mimo opłacenia składki. Może on trwać od jednego miesiąca do nawet sześciu miesięcy od daty zawarcia umowy ubezpieczenia i opłaty składki.
